SS Wilno – pierwszy polski statek w Gdyni

Zbudowane w połowie lat 20. XX wieku „francuzy”, czyli pięć statków handlowych – SS Wilno, SS Kraków, SS Katowice, SS Poznań i SS Toruń były małymi, ale bardzo ważnymi statkami w historii polskiej floty handlowej. Oprócz swojego znaczenia gospodarczego zapisały się w historii kilkoma ważnymi wydarzeniami. Tak jak Kraków był pierwszym polskim statkiem, który wpłynął do Gdyni po II wojnie światowej, tak siostrzany SS Wilno był pierwszym polskim statkiem oceanicznym, który wpłynął do Gdyni po utworzeniu tam portu.

Budowa portu w Gdyni ruszyła na początku lat 20. XX wieku. Już 13 sierpnia 1923 roku, zanim niewielkie miasteczko zamieniło się w ważnym port morski, do prowizorycznej przystani przybił francuski parowiec Kentucky. Był to pierwszy statek oceaniczny, który zacumował w tym dopiero powstającym porcie. W kolejnych latach do portu przypływały głównie mniejsze jednostki, ponieważ prace nad portem cały czas trwały.

Kolejnym ważnym wydarzeniem w historii portu był 4 stycznia 1927 roku. Tego dnia do powstającego portu przybył dowodzony przez kapitana Mamerta Stankiewicza statek handlowy SS Wilno. Był to jeden z pięciu tzw. francuzów, zbudowanych dla tworzonej wówczas Żeglugi Polskiej, czyli pierwszego, całkowicie polskiego i posiadającego pełne struktury armatora w powojennej Polsce.

SS Wilno zwodowano w francuskiej stoczni Chantiers Navals Français, Blainville-sur-Orne w 1926 roku. Po zakończeniu budowy i odbiorów, statek przekazana Żegludze Polskiej. Co ciekawe, do Gdyni jednostka przybyła przed oficjalnym podniesieniem na niej polskiej bandery. Nastąpiło to dokładnie dzień później, 5 stycznia 1927 roku. Statek miał 84,6 m długości i pojemność 2018 BRT. Napęd stanowił silnik parowy Etablissement National d’Indret o mocy 1200 KM, zapewniający prędkość maksymalną 9 węzłów. Załoga liczyła 26 osób.

Po wejściu do służby, Wilno oddelegowano do regularnych rejsów z ładunkami węgla do Szwecji oraz Wielkiej Brytanii. Wybuch II wojny światowej zastał jednostkę poza Polską. Zanim parowiec został włączony w skład potężnej floty statków handlowych wspierających działania wojenne, zapisał się w historii brawurową ucieczką z znajdującego się w Tunezji francuskiego portu Sfax (obecnie Safakix). Statek przetrwał wojnę i powrócił do Polski w 1946 roku.

W 1949 roku przejęła go Polska Żegluga Morska i zmieniono jego nazwę na Wieluń, aby dopasować ją do ówczesnych nastrojów politycznych w kraju. Ze względu na duże zużycie i wiek, 7 października 1958 roku Wieluń (ex-Wilno) wycofano z eksploatacji i zezłomowano. Był to drugi po statku Katowice „francuz”, który zakończył służbę i pierwszy, który zezłomowano – Katowice zatonął.

Kariery „francuzów” jak nazywano wszystkie te statki nie były bardzo efektowne, ponieważ były to typowe woły robocze odradzającej się II Rzeczpospolitej. Mimo to statki zapisały się w historii. SS Wilno był pierwszym polskim statkiem oceanicznym, który wpłynął do Gdyni po zbudowaniu portu, a SS Kraków był pierwszym polskim statkiem oceanicznym, który wpłynął do Gdyni po zakończeniu II wojny światowej.