Ramses II – egipski czołg frankenstein i jego mglista historia

Egipska armia do lat 70. był uzbrojona głównie w sprzęt pochodzący z ZSRR. Wraz z zmianami politycznymi i nawiązaniem współpracy z USA, rozpoczęły się dostawy amerykańskiego sprzętu, w tym czołgów. W cieniu tych dostaw uruchomiony został program głębokiej modernizacji egipskich czołgów T-54 i T-55, którego efektem był czołg Ramses II. Pojazd ten łączył w sobie elementy radzieckich i amerykańskich czołgów. Nie do końca jednak wiadomo czy kiedykolwiek rozpoczęto jego produkcję.

Geneza

Przez długi czas głównym dostawcą uzbrojenia dla egipskiej armii był Związek Radziecki. Wykorzystywano go intensywnie podczas wielu konfliktów z Izraelem, ale z powodu licznych błędów egipska armia ponosiła olbrzymie straty. Sytuacja uległa zmianie po wojnie Jom Kipur w 1973 roku. Olbrzymie koszty wojny i ponoszone straty sprawiły, że władze Egiptu po długich negocjacjach podpisały traktat pokojowy i porozumienie z Izraelem (Porozumienie z Camp David z 17 września 1978 roku).

Dzięki temu Egipt nie tylko mógł odpocząć od ciągłych walk z Izraelem, ale również mógł nawiązać współpracę z państwami, które wspierały wcześniej Izrael, zwłaszcza z USA. Amerykanie chętnie zaczęli wspierać Egipt, dzięki czemu udało się wyrwać ten kraj z radzieckiej strefy wpływów. W ramach współpracy Egipt pozyskał m.in. amerykańskie czołgi M60A1 (wcześniej pozyskano z Jordanii czołgi M48).

Na początku lat 80. egipska armia dalej posiadała jednak znaczną liczbę radzieckich czołgów T-54 i T-55. Pojazdy te ustępowały już nowszym czołgom, ponieważ większość z nich pochodziła z początków produkcji. Zainspirowani izraelską modyfikacją czołgów tego typu (czołgi Tiran 4 i 5) Egipcjanie postanowili zainicjować podobny projekt.

T-54E – Ramzes II

W listopadzie 1984 roku Egipt nawiązał współpracę z amerykańską firmą Teledyne Continental Motors (współcześnie General Dynamics Land Systems), która otrzymała zlecenie opracowania modyfikacji czołgu T-54. W ramach prac zakładano wymianę silnika, uzbrojenia, elektroniki oraz podwozia i tym samym stosowne modyfikacje całej konstrukcji.

Pierwszy ukończony prototyp tak zmodernizowanego czołgu, oznaczony jako T-54E rozpoczął próby w Egipcie w styczniu 1987 roku. W ich wyniku zalecono dalsze modyfikacje, których efektem była kolejna wersja czołgu, która rozpoczęła testy latem 1990 roku. W międzyczasie zmieniono nazwę czołgu na Ramzes II.

Nowy czołg otrzymał silnik diesla TCM AVDS-1790-5A o mocy 908 KM wywodzący się z silnika czołgu M60A3. Z racji rozmiaru silnika, przebudowano tylną część kadłuba czołgu T-54. Zmiana silnika wiązała się z zmianą skrzyni biegów na Renk RK-304. Kolejną zmianą była modyfikacja podwozia. Zastosowano znacznie mniejsze niż oryginalnie koła M48.

Kolejną istotną zmianą była instalacja armaty M68 kalibru 105 mm (amerykańska wersja brytyjskiej armaty L7), ale zachowano oryginalne, nieco przerobione tylko jarzmo. Wymieniono całą elektronikę, system kierowania ogniem (na SABCA Titan Mk.1), celownik (na Avimo TL10-T) oraz komputer balistyczny. Dodatkowo uszczelniono kadłub, dzięki czemu czołg otrzymał pełną ochronę ABC.

Produkcja, która była, lub nie

Próby czołgu Ramzes II trwały według różnych źródeł przez całe lata 90. Według niektórych źródeł, Egipt zlecił modernizację 260 czołgów T-54 i T-55 do standardu Ramzes II. Następnie zamówienie miał zostać powiększone o kolejnych 165 czołgów, a w 2013 roku o dalsze 160-180 czołgów. Nie wiadomo jednak czy zamówienia zrealizowano. Można spotkać się z informacją o tym, że Egipt posiada 260 czołgów Ramzes II, ale nie ma żadnego potwierdzenia tych informacji w wiarygodnych źródłach.

Brakuje również zdjęć, które potwierdzałyby, że dokonano modernizacji większej liczby czołgów do standardu Ramzes II. Nigdy nie widziano również czołgów tego typu w jakichkolwiek działaniach operacyjnych. Źródła podające informacje o modernizacji 260 czołgów wskazują, że w 2015 roku wycofano je z eksploatacji, a w 2018 roku zaczęto złomować. Dalej nie ma jednak dowodów na potwierdzenie tych informacji.

Możliwe, że w Egipcie przeprowadzono ograniczoną modernizację czołgów T-54 i T-55, która miała mniejszy zakres. Wiadomo jedynie, że w magazynach egipskiej armii znajduje się około 840 czołgów T-54 i T-55, ale bez konkretnych informacji o ich stanie i wersjach.

Podsumowanie

Czołg Ramzes II to przykład ciekawego przedłużania życia starego radzieckiego sprzętu. Podobne modernizacje powstały w Izraelu, gdzie opracowano całkiem udane czołgi Tiran 4 i 5, które eksploatowano do końca lat 80. a na następnie wycofano do rezerwy. Pewna liczba czołgów tego typu trafiła później do Libanu, Iranu (czołgi sprzedano w trakcie wojny iracko-irańskiej), Rwandy (sprzedane w 2012 roku) i Urugwaju (sprzedane w 1997 roku).

Ramzes II był jednak zdecydowanie bardziej daleko idącą modernizacją, ponieważ zmieniono podwozie i układ kadłuba w tylnej części. Dzięki tym zmianom czołgi te miały część elementów wymiennych z czołgami M60A3, które przez długi czas były podstawowymi czołgami egipskiej armii (obecnie ich miejsce zajmują czołgi M1A1 Abrams).