Fiat Lingotto – niesamowita fabryka samochodów z torem na dachu

W Turynie we Włoszech, w dzielnicy Lingotto znajduje się olbrzymia fabryka samochodów zbudowana przez Fiata w latach 1916-1923. W momencie ukończenia była to największa fabryka samochodów na świecie, a tym co najbardziej ją wyróżniało był utworzony na jej dachu w 1927 roku tor samochodowy, służący do testowania świeżo wyprodukowanych aut. Obecnie dawna fabryka jest obiektem kulturalno-handlowym.

Największa fabryka samochodów na świecie

Pomysł zbudowania nowej fabryki zrodził się po wybuchu I wojny światowej w 1915 roku. Zarząd koncernu Fiat zainspirowany amerykańskimi fabrykami samochodów, zwłaszcza zakładami Forda podjął decyzję o zbudowaniu wyjątkowej fabryki. Zamiast jednej wielkiej hali postanowiono zaprojektować pięciopiętrowy obiekt, w którym każdy samochód budowano by na idącej ku górze linii montażowej. Docelowo, na dachu miał znaleźć się tor samochodowy, na którym testowano by każdy ukończony pojazd.

Projekt potężnego kompleksu przemysłowego powierzono zespołowi architektów pod kierownictwem Giacomo Matté-Trucco. Oprócz niego do zespołu należeli m.in. Francesco Cartasegna, Vittorio Bonadè Bottino oraz Giovanni Antonio Porcheddu. Jako lokalizację obiektu wybrano działkę w dzielnicy Lingotto w Turynie, na której znajdowała się kiedyś luksusowa willa. Prace budowlane ruszyły w 1916 roku mimo trwających działań wojennych.

Fabrykę Lingotto, jak potocznie nazywano kompleks oddano do użytku w 1923 roku. Był to wyjątkowy obiekt i największa fabryka samochodów na świecie. Surowce potrzebne do produkcji aut dostarczano na parter, skąd część transportowano na wyższe kondygnacje. Samochody produkowano na linii montażowej przechodzącej od najniższej kondygnacji do najwyższej.

W 1926 roku rozpoczęto budowę toru samochodowego na olbrzymim dachu fabryki. Oddano go do użytku już w 1927 roku. Dzięki swojej konstrukcji, tor pozwalał na rozpędzenie się do prędkości aż 90 km/h, co znacząco przewyższało ówczesne potrzeby. Po ukończeniu, każdy wyprodukowany samochód miał wykonać jedno okrążenie po torze zanim sprowadzano go na parter. Warto również dodać, że projekt fabryki i jej forma zostały docenione przez Le Corbusiera, który uznał ją za jeden z najważniejszych obiektów przemysłowych.

Dalsze losy

Wybuch II wojny światowej doprowadził do przerwania produkcji w Lingotto. Narażona na bombardowania i ogólnie skomplikowana fabryka ustąpiła miejsca znacznie większemu i równocześnie bardziej tradycyjnemu obiektowi uruchomionemu w Mirafiori. W trakcie licznych alianckich nalotów na Turyn, Lingotto uległo uszkodzeniu, ale po wojnie budynek naprawiono.

Ze względu na dostępne moce przerobowe, Mirafiori stało się główną fabryką samochodów Fiata, a Lingotto przekształcono w fabrykę… pralek, lodówek i sprzętu AGD. Dopiero w latach 60. wznowiono produkcję samochodów. Nie trwała ona jednak długo, ponieważ już w 1982 roku podjęto decyzję o zamknięciu produkcji i całej fabryki.

Ze względu na znaczenie historyczne i wielkość fabryki, władze miasta podjęły decyzję o potrzebie jego rewitalizacji i wykorzystaniu w innej roli. Ogłoszono konkurs na plan zagospodarowania zarówno budynku jak i okolicznych terenów. Po przeanalizowaniu 20 nadesłanych zgłoszeń, nie wybrano żadnego. Dopiero w 1985 roku podjęto decyzję o zleceniu opracowania projektu architektowi Renzo Piano.

Nowe życie starej fabryki

Piano całkowicie przeprojektował wnętrze fabryki. Jej piętra dostosowano w 1987 roku do celów komercyjnych, umieszczając na nich liczne sklepy, bary i restauracje. Już w 1991 roku jeden z budynków pomocniczych zamieniono w centrum targowe, połączone z salami konferencyjnymi oraz parkingami. Przebudowano dach, rozbudowując pomocnicze obiekty wykorzystywane kiedyś do obserwacji samochodów pokonujących tor. Dodano również lądowisko dla śmigłowców. Obecnie w dawnej fabryce działa kilkanaście sal konferencyjnych oraz 11 sak kinowych, Ponadto uruchomiono galerię sztuki, a część pomieszczeń przekazano Politechnice Turyńskiej. Fabryka Lingotto została również wykorzystana w licznych filmach. W szczególności wykorzystywano znajdujący się na dachu tor samochodowy.

Wraz z rewitalizacją całego budynku i znajdujących się wokół obiektów, całkowicie zrewitalizowano okoliczne tereny, nadając im zupełnie nowe znaczenie. Było to częścią zakrojonego na szeroką skalę procesu rewitalizacji dawnych terenów fabrycznych w mieście po likwidacji znajdujących się tam fabryk. Dzięki temu wyjątkowy obiekt przetrwał przemiany gospodarcze we Włoszech.

Źródło zdjęć: Depositphotos.com